Το Πολυφωνικό Καραβάνι έχει σχέση «καταγωγής» με το Δολό Πωγωνίου. Aπό εκεί είναι το τραγούδι που, αναζητώντας το, οι δύο πρωτεργάτες, Αλέξανδρος Λαμπρίδης και Αντώνης Έξαρχος, ξεκίνησαν το μεγάλο ταξίδι των φωνών, δημιουργώντας διαδοχικά την “Χαονία”, την “Άπειρο” και το Πολυφωνικό Καραβάνι. Από εκεί και η γυναίκα που το τραγούδαγε όταν το πρωτάκουσαν, η Φανή Δημοπούλου. Και το τραγούδι εκείνο δεν ήταν παρά αυτοσχέδιο δίστιχο, τα στιχοπλάκια, όπως τα λένε στο Πωγώνι, τα «Μπατζήδικα», όπως τα λένε στο Δολό και τη Βαστίνα (Πωγωνιανή), μνημονεύοντας τους περίφημους Μπατζήδες, εξαίρετους μουσικούς της περιοχής.
Το Πολυφωνικό Καραβάνι ξεκίνησε με την κρατούσα, φεστιβαλική λογική των θεσμών της εποχής, πορευόμενο όμως, και όσο βάθαινε η σχέση του με το πολυφωνικό τραγούδι, μετεξελίχθηκε και το ίδιο, προσομοιάζοντας κι εμπνεόμενο στις δράσεις του από to ήθος, το πρέπος του τραγουδιού. Σε αυτό, κύρια θέση έχουν τα αυτοσχέδια γλέντια και η συντροφιά, η καλή παρέα, όχι οι συναυλίες, οι παραστάσεις και τα «γκρουπ». Οι διαδοχικές επιστροφές του Πολυφωνικού Καραβανιού στους πιο εμβληματικούς σταθμούς του επιβεβαιώνουν και τεκμηριώνουν αυτή τη μετεξέλιξη. Έτσι και στο Δολό Πωγωνίου όπου η πρώτη εκδήλωση, το 2001, έγινε συναυλιακά, σιγά σιγά, όλο και περισσότερο, κάθε μας επιστροφή έχει το χαρακτήρα αυτοσχέδιου, ανοιχτού γλεντιού, μέχρι πολύ αργά μέσα στη νύχτα.
Έτσι κι εδώ, σε ένα βίντεο – απόσπασμα από το πολυφωνικό γλέντι μας στο καφενείο του Δολού, σε ένα σταθμό από το Πολυφωνικό Καραβάνι 2021. Έχουμε φτάσει μαζί με τη νύχτα στο χωριό, ένας από τους φίλους είναι ακόμη στο μαντρί του, περιμένοντας τα ζωντανά του που είχαν ξεκόψει από το κοπάδι και δεν είχαν γυρίσει ακόμη. Ενώ οι πολλοί συνταξιδιώτες, μαζί με τους οικοδεσπότες Γιάννη και Άκη Φωτόπουλο (“ψυχές” του καφενείου) στρώνουν το τραπέζι και στήνουν και τα άλλα τραπέζια τριγύρω για εκείνους που ταξίδεψαν από λίγο ή περισσότερο μακριά για αυτή τη βραδιά, δύο από τους πρωτεργάτες πάνε στο μαντρί, να κάνουν παρέα στον φίλο μας που περίμενε τα ζωντανά του, μέχρι που αποφασίζει να κατέβουν αντάμα στην πλατεία.
Στο μεταξύ έχουν έρθει και άλλοι αγαπημένοι συνδαιτυμόνες κι έτσι σχηματίζεται μια μεγάλη παρέα με τον Ηλία Κούρο, Γιώτη Τσούνη (γνωστό και ως Βοστινιώτη, με το ακκορντεόν του), τον Άκη Φωτόπουλο (που βοήθησε και νωρίτερα),, τον Βαγγέλη Ντάκα (γνωστό τραγουδιστή στην περιοχή που εδώ πρωτοστατεί) μαζί και με τον γιό του Βασίλη στο κλαρίνο, τον Κώστα Τσεμπέρη, την Σταυρούλα Νάκη από το Ροδοτόπι (που τραγούδησε και μονωδίες), τον Θέμη Ευαγγέλου, τα μέλη της πολυφωνικής συντροφιάς της «Χαονίας» Aλίκη Γκανά, Xρήστο Δίπλα, Ουρανία Μπατσινίλα, Γιώργο Τούτση, Ιακώβη Ντελέκου και Αλέξανδρο Λαμπρίδη, τον ποιητή Γιάννη Ζαρκάδη, τους συνταξιδιώτες από το Εργαστήρι Πολυφωνίας και το Καραβάνι Άννα Μπίζα, Ηλέκτρα Ξέρρα, Κώστα Λιάγκο, Ηλία Κόλλια, Νάσια Ντελέκου και τον σκηνοθέτη, διαχρονικό συνταξιδιώτη Άγη Μαραγκουδάκη που καταγράφει για το Πολυφωνικό Καραβάνι. Μέλη της συντροφιάς και πολλοί φίλοι που έχουν έρθει για αυτή τη βραδιά στα γύρω τραπέζια, όπως οι Άγγελος Κούρος, ο Γιάννης Χαλδούπης, ο Δημήτρης Κούργιας, ο Δημήτρης Παύλου, ο Χριστόδουλος Γκούντας, ο Jοsh Barley και αρκετοί άλλοι. Λόγω της πανδημίας, φροντίσαμε να ειδοποιηθούν «λίγοι και καλοί», γιατί «ο φόβος φυλάει τα έρμα»…
Ξεκινήσαμε φαΐ, πιοτί και τραγούδι, το ένα μετά το άλλο. Κάποια στιγμή, ο Ηλίας Κούρος ακούγεται να λέει «κανένα μπατζήδικο θα πούμε;». Και στο βίντεο βλέπουμε ότι ακολούθησε ως απάντηση, στο πρώτο μέρος (άλλο τόσο θα ανέβει σε επόμενο βίντεο). Το ένα «μπατζήδικο» μετά το άλλο, απλά, πηγαία, όπως ερχόταν και όπως ένιωθε η παρέα, με τον τρόπο που, πολλοί από τους νεότερους συνταξιδιώτες δεν είχαν προλάβει και τώρα το ζούσαν για πρώτη φορά. Παρότι τα βίντεο του καναλιού μας συνοδεύονται από στίχους των τραγουδιών, εδώ αποφασίσαμε να μην τους δημοσιοποιήσουμε ξεχωριστά από την εικόνα και τον ήχο τους, για να μπορέσουμε να νιώσουμε λιγάκι από την αυτοσχέδια δημιουργία των στίχων και τον διάλογο μέσα από τα στιχοπλάκια – τις «μαντινάδες» του Πωγωνίου.
Να δούμε και να νιώσουμε ένα γλέντι που δημοσιοποιιείται χωρίς φτιασιδώματα, απλά και πηγαία όπως έγινε, παρά τις ενδεχόμενες ατέλειες αλλά με όλη την αλήθεια της ψυχής του. Και να βιώσουμε αυτό που «γέννησε», τόσο απλά και φυσικά, ένα νέο στιχοπλάκι στην παρέα, αυτό που ακούγεται στο τέλος τούτου του αποσπάσματος, που μόλις δημιούργησε ο Χρήστος Δίπλας, του Πολυφωνικού Καραβανιού και της «Χαονίας» σαν να απηχούσε τις σκέψεις όλων μας:
«Κι όταν όλα θα σβήσουνε
ήλιος, άστρα, φεγγάρι
των τραγουδιών μας οι φωτιές
να κάψουνε τον Άδη»
Kινηματογράφηση Άγης Μαραγκουδάκης, Αλέκος Λαμπρίδης
Παραγωγή, επιμέλεια «Άπειρος» Πολυφωνικό Καραβάνι – εγγεγραμμένο στις Καλές Πρακτικές Διαφύλαξης Άυλης Πoλιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO (2020)
Σημείωση: Στις δισκογραφικές εκδόσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου του Δολού Πωγωνίου, με πολυφωνικά τραγούδια, περιλαμβάνονται και εξαιρετικά “μπατζήδικα”!