Είχαμε ακούσει για αυτόν. Και τον είχαμε δει, όχι από κοντά, αλλά στο ντοκιμαντέρ “Ένα τραγούδι από την Ήπειρο” τoυ Παναγιώτη Καρκανεβάτου (1991). Να τραγουδά με την παρέα του σε ένα καφενείο στην Πωγωνιανή “όποιος με βλέπει να γελώ θαρρεί δεν έχω πόνο”. Από τότε ήταν δύσκολο να τον ξεχάσουμε.
Το Πολυφωνικό Καραβάνι στο Δολό, έκανε την πρώτη του εκδήλωση το 2001 και από τότε πήγαινε κάθε χρόνο. Μόνο που τον Ντότη τον ανταμώσαμε από κοντά, πρώτη φορά, αρκετά αργότερα, το καλοκαίρι του 2004 και, μάλιστα, τυχαία. Ταξιδεύαμε για την προετοιμασία του Καραβανιού και μπήκαμε σε ένα καφενείο στην Πωγωνιανή. Η γυναίκα στο μαγαζί είχε μάθει πια, για ποιο λόγο αρεντεύουμε. Και γεμάτη χαρά μας καλωσόρισε, “ήρθατε πάνω στην ώρα! είναι εδώ ο πιο κατάλληλος για αυτά που ψάχνετε!”. Μόνο που εκείνος είχε ήδη σηκωθεί προς την έξοδο.
“Ήρθατε αργά”, πρώτη κουβέντα, για να διευκρινίσει αμέσως μετά, “όχι επειδή φεύγω τώρα αλλά γιατί περάσαν χρόνια! Από τότε που τραγουδάγαμε εδώ καλά. Οι περισσότεροι φύγανε. Κι αυτοί που μείναμε δεν τραγουδάμε πια, άλλος πένθος, άλλος άρρωστος. Κι εγώ, δεν τα παίρνω πια όπως παλιά. Και αν κάνω λάθος και με ακούσετε, εσείς θα το πάρετε για σωστό και το τραγούδι θα πάει λάθος στους επόμενους. Οπότε, καλύτερα να μην τραγουδάμε πια, ας το ‘χουμε να το θυμόμαστε, όπως ήταν κάποτε, όπως είμασταν κάποτε”.
Τα λόγια και η στάση του άγγιξαν την ορμή μας εκείνων των χρόνων. Του αντιτείναμε ότι είναι σαν να βρίσκει ένας αρχαιολόγος ένα πανέμορφο άγαλμα κι επειδή ο κόσμος μας είναι πια αυτός που είναι, να το θάβει πιο βαθιά, να μην το βρούνε και το χαλάσουν οι επόμενοι. Εκεί τα αίματα άναψαν, ίσως δεν περίμενε αντιλογιά και από τόσο νέους και, σχεδόν θυμωμένος γυρίζει και μας λέει: “καλά τα λέτε τώρα. έχω ακούσει για σας, έρχεστε κάθε χρόνο, ρωτάω και μαθαίνω, αλλά για να δούμε, πόσα χρόνια θάρχεστε. και τώρα το καλοκαίρι καλά είναι, για να σας δω χειμώνα. τότε να σας δω. και άμα σας δω, θα σας τραγουδήσω”. Κι έφυγε για το Δολό.
Χειμώνιασε, βλέπαμε τα δελτία έλεγαν κακοκαιρία στην Ήπειρο. Και βρεθήκαμε νύχτα στο δρόμο για την πατρίδα. Ξημερώνοντας φτάσαμε στο Δολό, έβρεχε καρεκλοπόδαρα. Πάμε έξω από το σπίτι του, βγαίνουμε επίτηδες χωρίς ομπρέλες. βρεχόμαστε για τα καλά κι έπειτα χτυπάμε την εξώπορτά του. Ευτυχώς ήταν μέσα. Ανοίγει την εξώπορτα και ξανοίγει το πιο γλυκό του χαμόγελο: “ααα, το λέει η καρδούλα σας!”. Μας βάζει μέσα, φροντίζει τα πανωφόρια μας και κάθεται απέναντί μας. “Είστε έτοιμοι;”, πρώτη κουβέντα. Εκείνος σαν έτοιμος από καιρό. Αρχίζει να μιλάει ακατάπαυστα, όλο και πιο βαθιά, κάπου κάπου αρχίζει και να τραγουδάει. Κι ό,τι του ζητάμε αμέσως να το κάνει, ακόμη και κόφτης μόνος του, χωρίς συντροφιά, “πρώτη φορά το κάνω, χαλάλι σας”. Kι όχι μόνο ό,τι ζητάμε αλλά και αυτά που δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε. “¨Ελα μέσα, τις βλέπεις αυτές τις δύο κασέτες; Εδώ να ακούσεις τραγούδια! Eίναι το ’65, εδώ θα ακούσεις πολυφωνικό να φχαριστηθεί η ψυχή του. Μπριμπίλια είμασταν τότε! Τι με κοιτάς, ξεκίνα να τις γράφεις! Όση ώρα τις γράφεις εγώ θα σας τραγουδάω”!
Δύο χρόνια μετά, μαθαίνουμε πως ο σύλλογος του χωριού έκανε ηχογράφηση και κυκλοφόρησε CD με πολυφωνικά, με τραγούδια ένα κι ένα! Με το που τον βρίσκουμε τότε, γυρίζει και μας λέει: “μας έπιασε το φιλότιμο με αυτά που κάνετε. να ξανατραγουδήσουμε! να δείξω και στους νέους μας, να τους βάλω παρέα – έχουμε δυό καλούς εδώ, τον Πάνο και τον Λία. αν κι ο Λίας δύσκολα ταιριάζει με άλλους”.
Τo 2009 και το 2010, στις εκδηλώσεις μας στο Δoλό, τραγούδησε με την ψυχή του! Και με εκλεκτή παρέα, την Φανή Δημοπούλου (που στάθηκε η αφορμή για την αρχή όλου του ταξιδιού μας, όταν την πρωτόδαμε το 1995 στο Ζάππειο), τον φίλο του Γιώτη Τσούνη από την Βοστίνα (γνωστό και ως “Βοστινιώτη”), τον Άκη Φωτόπουλο που είχε συμβάλει και στην δισκογραφική έκδοση και άλλους. Παρουσίαζε, μάλιστα, τα τραγούδια. Κι ο κόσμος, πολλοί νέοι που είχαν ταξιδέψει για την εκδήλωση και το Καραβάνι, καθόνταν τριγύρω σαν να παρακολουθούνε ένα θαύμα να συντελείται εμπρός στα μάτια τους. Οι βραδιές αυτές θύμιζαν αυτοσχέδια γλέντια άλλων εποχών.
Τoν Αύγουστο του 2010 ανταμώσαμε για τελευταία φορά, τραγούδησε ξανά, λίγο καταβεβλημένος, και, όπως αποδείχθηκε, για τελευταία φορά εμπρός σε ακροατήριο. Κάποια στιγμή, μάλιστα, γύρισε και μας είπε “αυτό ήταν, δεν θα ξανατραγουδήσω πια”. Αυτή τη φορά, καταλάβαμε αμέσως ότι εννοούσε όχι για κείνο το βράδυ αλλά για πάντα. Λίγους μήνες μετά μαθαίναμε ότι αποφάσισε να “φύγει” στις 20 του Δεκέμβρη. Λίγο καιρό μετά, ταξιδεύαμε με το Χειμερινό Kαραβάνι στο μνήμα του. Για να του τραγουδήσουμε.
Τo βίντεο αυτό περιέχει αποσπάσματα από τα ανταμώματά μας και τις καταγραφές μας κοντά του, από το 2005 ως και το 2010. Τα υλικά περιέχονται σε ντοκιμαντέρ του Αλέξανδρου Λαμπρίδη. Στη μαρτυρία σπίτι του, το 2005, κινηματογραφεί ο Αλέξανδρος και ισοκρατεί η Μαρία Τσουκαλά. Το βίντεο δημοσιεύεται στις 20 Δεκέμβρη 2020, δέκα χρόνια ακριβώς από την “αναχώρηση” του Γιώργου Ντότη.
“Άπειρος” Πολυφωνικό Καραβάνι
“ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΟΛΗ-ΦΩΝΙΑ” 2020