Καλή πρακτική διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς UNESCO
Χωριό του Μέσου Καλαμά
Βρίσκεται ανατολικά του όρους Μουργκάνα και δυτικά του ποταμού Καλαμά.
Δήμος Φιλιατών, ΠΕ Θεσπρωτίας
Παλαιότερη ονομασία Λύκου
Αποστάσεις 31 χλμ. από Φιλιάτες, 43 χλμ. από Ηγουμενίτσα, 52 χλμ. από Ιωάννινα
Υψόμετρο 310m
Κάτοικοι 20 (απογραφή 2011)
Καταλύματα Πλησιέστερος ξενώνας στην Καλλιθέα Φιλιατών
Στου Λύκου, όπως το λένε οι ντόπιοι, υπάρχουν μνήμες πολυφωνίας. Το χωριό καλωσόρισε το μεγάλο ταξίδι των φωνών το 2008, με εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 10ης Διεθνούς Συνάντησης Πολυφωνικού Τραγουδιού, με τη στήριξη του Δήμου Φιλιατών. Συμμετείχαν πολυφωνικοί όμιλοι, σχήματα και μουσικοί από Ελλάδα και Αλβανία. Αξέχαστη η στιγμή που οι Αλβανοί «Νέοι του Αργυροκάστρου» τραγούδησαν, για πρώτη φορά, ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι, όπως επίσης ο χορός στην κορύφωση της βραδιάς.
Στις κύκλες του έσμιξαν για πρώτη φορά δύο πρωτεργάτριες του Πολυφωνικού Καραβανιού, οι δύο γυναίκες – ‘κυραντζήδες» του, η παλαιότερη και η μελλοντική, η Μαρία Τσουκαλά και η Αλίκη Γκανά. Ένα αξέχαστο πέρασμα της σκυτάλης… Τo χωριό, επίσης, είχε εκπροσώπηση στην αρθρογραφία του περιοδικού «Άπειρος», έκδοση της «Άπειρος» (Πολυφωνικό Καραβάνι)
«Πανάγιω»
Μαριάννα Τζήμα, κομπανία Θωμά Λώλη
Χαραυγή (Λύκου), Πολυφωνικό Καραβάνι 2008
Άι βάλε κρασί, μωρή Πανάγιω μου,
Άι βάλε κρασί στο μαστραπά
στο μαστραπά
Και βγάλτο στον αέρα
Άιντε δε σ΄ αρνιού –
σ΄ αρνιούμαι περιστέρα
Aχ κι αν δεν το πιώ, μωρή Πανάγιω μου,
Αχ κι αν δεν το πιώ την Κυριακή
Το πίνω τη Δευτέρα
Άιντε δε σ΄ αρνιού –
Σ’ αρνιούμαι περιστέρα
Αχ ν΄ έτσι είναι ο κό-, μωρή Πανάγιω μου,
Αχ ν΄ έτσι είν΄ ο κόσμος κι ο ντουνιάς
Σαν τον τροχό γυρίζει
Άιντε δε σ΄ αρνιού-
δε σ΄ αρνιούμαι κρύα βρύση.
Ένα από τα τραγούδια που ερμήνευσε η Μαριάννα Τζήμα στη συμμετοχή της στην εκδήλωση του Πολυφωνικού Καραβανιού το 2008 στου Λύκου (Xαραυγή Θεσπρωτίας). Σύμφωνα με τις επιτόπιες καταγραφές κοντά στην Μαριάννα και την μητέρα της Θεανώ στο χωριό τους Καστάνιανη Κόνιτσας, πρόκειται και για τραγούδι της γαμήλιας πομπής, με το οποίο παίρνουν τον κουμπάρο, τον βλάμη, τον γαμπρό και, κυρίως, την νύψη. Το τραγούδι δισκογραφήθηκε στην εξαίρετη έκδοση «Άστρι κι Αστρίτσι», με την Θεανώ και την Μαριάννα Tζήμα», σε επιμέλεια Γιώργου Κωτσίνη. Στο Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού έχουν μεταγραφεί αρκετές στιχουργικές παραλλαγές, από διάφορες συλλογές. Στίχοι του συναντιούνται και σε άλλα τραγούδια, όπως στα «Λιανοτράγουδα» όπως τα καταγράφει ο Ρεμπέλης στη συλλογή του «Κονιτσιώτικα»:
Βάλε κρασί στο μαστραπά και βάλ’ το στον αγέρα,
Κι αν δε ντο πιω την Κυριακή, το πίνω την Δευτέρα.
Με τούτ’ την ασημόκουπα, θέλω να πιω πέντ’ έξι,
Κι αν δε μεθύσω, κόρη μου, κέρνα μ’ όσο να φέξει.
Τούτο κρασάκι το γλυκό που είναι μέσ’ το ποτήρι,
Κορίτσια το πατούσανε μέσα στο πατητήρι.
Για πιες το, Σιούλα μ’ νιούτσικε, με το στριφτό μουστάκι,
Να σε ‘χα στες αγκάλες μου με το πουκαμισάκι.
Δώσ’ του μια να πάει κάτω για να βρει η κορφή τομ πάτο.
Ξύπνα, μπιρμπιλομάτα μου, τ’ ήρθα στη γειτονιά σου,
Χρυσές πλεξούδες σούφερα να βάλεις στα μαλλιά σου.
– Κι αν ήρθες καλώς όρισες κι ας έκανες και κόπο,
Ήρθες και μας ομόρφυνες τον άσημο τον τόπο.
