Καλή πρακτική διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς UNESCO
Συνοριακό χωριό του Πωγωνίου
Βρίσκεται στα υψώματα ανατολικά του όρους Μουργκάνα και δυτικά του όρους Κασσιδιάρης.
Δήμος Πωγωνίου, ΠΕ Ιωαννίνων
Αποστάσεις 25 χλμ. από Δελβινάκι, 66 χλμ. από Ιωάννινα
Υψόμετρο 640m
Κάτοικοι 67 (απογραφή 2011)
Καταλύματα Ξενώνας Καστάνιανης Πωγωνίου
Η Καστάνιανη Πωγωνίου έχει τη δική της θέση στο χάρτη της ηπειρώτικης πολυφωνίας και από νωρίς αποτέλεσε προορισμό για το μεγάλο ταξίδι των φωνών. Πρώτη φορά καλωσόρισε το Πολυφωνικό Καραβάνι το 2000, με εκδήλωση στην πετρόκτιστη πλατεία της. Η εκδήλωση διοργανώθηκε με τη στήριξη του Δήμου Δελβινακίου στο πλαίσιο της 2ης Διεθνούς Συνάντησης Πολυφωνικού Τραγουδιού και συμμετείχαν πολυφωνικά σχήματα και μουσικοί από Ελλάδα και Αλβανία.
Από τότε, η Καστάνιανη αποτελεί διαχρονικό πέρασμα του Πολυφωνικού Καραβανιού, με μικρά ανταμώματα και καταγραφές. Μεγάλη εκδήλωση διοργανώθηκε ξανά το 2019, με τη συμμετοχή ομίλων και μουσικών και πάλι από την Ελλάδα και την Αλβανία, κατόπιν πρόσκλησης και με τη φιλοξενία της Αδελφότητας Καστάνιανης. Την επόμενη ημέρα πραγματοποιήθηκε σημαντική συλλογική, επιτόπια καταγραφή με βιωματικούς ερμηνευτές του χωριού.
«Στης Αλέξως το κορίτσι»
Αυτοσχέδιιος όμιλος Καστάνιανης κά
Καστάνιανη Πωγωνίου, Πολυφωνικό Καραβάνι 2019
Σε τούτην τάβλα που ήμαστε, σε τούτο το τραπέζι
αχ, τον άγγελο φιλεύουμε και το Χριστό κερνάμε
αχ, και την κυρά την Παναγιά πολύ την προσκυνάμε
αχ, να μας χαρίσει τα κλειδιά, κλειδιά του παραδείσου
ν’ανοίξω τον παράδεισο να μπω να σεργιανίσω
να δω τους νιους πώς δέρνονται(?), τους γέρους πώς κοιμούνται
αχ, να ιδώ και τα μικρά παιδιά πώς κάνουν δίχως μάνα
αχ, πώς παίζουν το χρυσόμηλο κι αλησμονούν τη μάνα
Μα ‘να μικρό, πολύ μικρό, μικρότερο απ’ τ΄αλλα
μέρα και νύχτα δέρνεται, τη μάνα του γυρεύει
Πάρ’ το Χάρε και σύρε το στη μάνα του να πάει
Αχ, να ‘τανε πώς να γύριζαν οι πεθαμένοι πίσω
Δεν κλαιν οι μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάνες
Τραγούδι από συλλογική επιτόπια καταγραφή του Πολυφωνικού Καραβανιού στο 2018 στην Καστάνιανη Πωγωνίου, με την Βασιλική Νάτση. To τραγούδι απαντά σε διάφορες παραλλαγές, ανάλογα με την περιοχή και το χωριό. Η συγκεκριμένη έχει μεγάλες αναλογίες με τον τρόπο που το ερμήνευσε το πολυφωνικό της Κοσσοβίτσας (χωριό αντικρινό της Καστάνιανης, στην άλλη πλευρά των συνόρων) σε Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού στο Θέατρο Πέτρας. Τo πολυφωνικό της Δερβιτσάνης, απαρτιζόμενο κυρίως από την οικογένεια Δέδε, το τραγουδούσε συχνά με τους ακόλουθους στίχους:
Σε τούτη την τάβλα που ’μαστε, σε τούτο το τραπέζι,
τον άγγελο φιλεύουμε και το Χριστό κερνάμε
Και την κυρά την Παναγιά πολύ την προσκυνάμε.
να μας χαρίσει τα κλειδιά, κλειδιά του Παραδείσου.
Ο Γρηγόρης Κατσαλίδας στη συλλογή του «Δημοτικά τραγούδια Βορείου Ηπείρου» συμπεριλαμβάνει τρεις παραλλαγές του ίδιου τραγουδιού, ανάμεσά τους και τούτη που μνημονεύει ως προερχόμενη από τα Ριζά – χωριό Λεσινίτσα:
Σε τούτη(ν) τάβλα που ’μαστε,
σε τούτο το τραπέζι,
τον άγγελο φιλεύουμε
και το Χρίστο κερνούμε
και την χρυσή την Παναγιά,
όλοι την προσκυνούμε,
να μας χαρίσει τα κλειδιά,
κλειδιά του Παραδείσου
να κόψουμε τον άλυσο,
να βγουν οι αλυσομένοι,
για να τους περιμένομε,
στο τρίχινο γιοφύρι
Κι ο άλυσος δεν κόβεται,
πο’ ’χει την αλυσίδα.
