Καλή πρακτική διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς UNESCO
Χωριό του Πωγωνίου
Βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του όρους Μακρύκαμπος.
Δήμος Πωγωνίου, ΠΕ Ιωαννίνων
Ονομασία Σύμφωνα με τον Ιωάννη Λαμπρίδη, η ονομασία του χωριού προέκυψε από την κατοικία ομώνυμης πατριάς ή φυλής (τσέτας)
Αποστάσεις 6 χλμ. από Πωγωνιανή, 28 χλμ. από Κακαβιά, 66 χλμ. από Ιωάννινα
Υψόμετρο 700m
Κάτοικοι 90 (απογραφή 2011), 2 τον χειμώνα
Καταλύματα Πλησιέστεροι ξενώνες βρίσκονται στο Δολό και στο Δελβινάκι.
Οι Ποντικάτες έχουν τις δικές τους αναφορές στην ιστορία του πολυφωνικού τραγουδιού. Το πολυφωνικό αποτελούσε για τους κατοίκους ζωντανή έκφραση παλαιότερα, συλλογική μνήμη, κυρίως για τους απόδημους, αργότερα. Οι κάτοικοι στο χωριό είναι πια ελάχιστοι, μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, αλλά αρκετοί για να επιστρέφει το Πολυφωνικό Καραβάνι, προσπαθώντας να δώσει μια πνοή ζωής στο πέρασμά του.
Οι συνταξιδιώτες των Μεγάλων Πολυφωνικών Καραβανιών περνούν κάθε χρόνο από εδώ, τραγουδώντας συμβολικά λίγα τραγούδια στο έρημο θεατράκι, καλησπερίζοντας τους ελάχιστους κατοίκους, καταγράφοντας μαρτυρίες από τις δικές τους μνήμες, μυώντας, σιγά σιγά, τους νέους συνταξιδιώτες στην πραγματικότητα της παραμεθόριας Ηπείρου, της εγκατάλειψης, της απομόνωσης αλλά και της σπουδαίας Ιστορίας.
«Αλησμονώ και χαίρομαι»
Συνταξιδιώτες του Πολυφωνικού Καραβανιού
Ποντικάτες, Πολυφωνικό Καραβάνι 2021
Αλησμονώ και χαίρομαι, θυμιούμαι και λυπιούμαι
Θυμήθηκα την ξενιτιά και θέλω να πηγαίνω
Ωχ! Σήκου μάνα, και ζύμωσε, καθάριο παξιμάδι,
Ωχ! Με πόνους βάλε το νερό, με δάκρυα ζύμωσέ το
Ωχ! Και με πολύ παράπονο βάλε φωτιά στο φούρνο.
Άργησε, φούρνε, να καείς και εσύ ψωμί να γένεις,
Για να περάσ’ ο κερατζής κι γιος μου να απομείνει.
Ένα από τα τραγούδια που τραγούδησε ο όμιλος του Πολυφωνικού Καραβανιού το 2021 στο έρημο θεατράκι του χωριού Ποντικάτες, ένα τραγούδι για τα χωριά που έχει ερημώσει η ξενιτιά αλλά και η περιθωριοποίηση της παραμεθόριας Ηπείρου.
Το τραγούδι όπως απαντά στη συλλογή του Γρηγόρη Κατσαλίδα «ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ»:
Αλησμονώ και χαίρομαι, θυμούμαι και λυπούμαι,
τι θα λα φύγω το ταχύ πάλε για ξένο τόπο.
Θυμήθηκα, λυπήθηκα, θυμούμαι και λυπούμαι,
θυμήθηκα την ξενιτιά και θέλω να πηγαίνω.
– Σήκου μάνα μ’, και ζύμωσε καθάριο παξιμάδι.
Με δάκρυα βάλε το νερό, με δάκρυα ζύμωσέ το
και με τ’ αναστενάγματα βάλε φωτιά στο φούρνο
και παρακάλα τον Χριστό και αυτή την Παναγία,
για να μην φύγει ο κερατζής ακόμα λίγες μέρες.
Με πόνους βάζει το νερό, με δάκρυα το ζυμώνει,
και με τα αναστενάγματα βάνει φωτιά στο φούρνο.
– Άργησε, φούρνε, καείς κι εσύ ψωμί να γένεις,
για να περάσ’ η συντροφιά κι γιος μου να απομείνει.
